خواستگاری

خواستگاری از ریشه کلمه خواه و خواستن گرفته شده است به معنی نیاز داشتن به چیزی به علاوه طلب کردن آن موضوع می باشد
اما اصطلاحا خواستگاری به معنی درخواست ازدواج (عقد نکاح) از یک مرد به خانمی که خالی از موانع نکاح باشد گفته می شود که به اقتضای مکان ها و رسوم های می‌تواند شکل های متفاوتی داشته باشد.
تعریف بالا تعریف سنتی ازدواج می باشد با تغییر سبک زندگی و فرهنگ ها و گسترده شدن و پیچیده تر شدن روابط اجتماعی—عاطفی شکل های کاملا متفاوتی به خود گرفته است.
در حال حاضر لزوماً مرد نباید به خواستگاری خانمی برود، بلکه خانم هم می تواند به خواستگاری مرد مورد علاقه خود برود و این موضوع با دین اسلام هم مغایرتی ندارد زیرا که در این خصوص هیچ معنی در اسلام و قانون ایران وجود ندارد.
با گسترده تر شدن و نزدیک شدن جوامع بشری و با گسترش شبکه جهانی اینترنت حتی تغییر شکل خواستگاری از نظر شکلی نیز پا را فراتر گذاشته و از نظر ماهوی نیز در دستخوش تغییرات گسترده شده است به شکلی که در بحث خواستگاری و ازدواج دیگر جنسیت و شکل خواستگاری نیز اهمیت خود را از دست داده است و این موضوع در نظام قانونی برخی از جوامع نیز به رسمیت شناخته شده و هر روز به تعداد این کشورها افزوده می‌شود به شکلی که مردان با مردان و زنان با زنان نیز می توانند ازدواج کنند و روابط بین آنها نیز از نظر قانونی نیز به رسمیت شناخته شده و نظام مند است.
اما در کشور ما به تبع دین اسلام و اسلامی بودن قوانین ما ازدواج با همجنس به رسمیت شناخته نشده و چنین روابطی نه تنها حمایت نمی‌شود بلکه برای آن مجازات و ضمانت اجرای کیفری نیز مشخص شده است.

خواستگاری از منظر قانون:

تنها موردی که در قوانین ما اختصاص به موضوع خواستگاری شده است ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی می باشد که اشعار می دارد:« هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد می توان خواستگاری کرد.»
غیر از ماده فوق در مورد خواستگاری مورد دیگری در قانون نسبت به این مراسم قاعده دیگری نداریم و قانونگذار با سکوت در این خصوص اجرای این مراسم را به خود مردم و عرف واگذار نموده است.
اما آیا خواستگاری ضمانت اجرایی ندارد؟ اگر با خواستگاری کردن از یک شخص ضرر مالی یا حیثیتی به کسی وارد شود قابل جبران نیست؟ آیا خواستگاری کردن حق اولویت ایجاد می‌کند؟در ادامه این مقاله به این موضوع پاسخ خواهید داد.

آیا هر زنی را می توان خواستگاری کرد؟ موانع نکاح که در ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی آمده است چیست؟

یک مرد حق خواستگاری کردن از هر خانمی را ندارد به طور مثال یک مرد حق خواستگاری از خانمی که با شخص دیگری ازدواج کرده را ندارد به طور خلاصه نمی تواند از افراد زیر خواستگاری کرد:

۱- متاهل بودن خانم
۲-در عده بودن
۳-از محارم نسبی(مثل خواهر)بودن
۴- از محارم سببی( مثل مادر زن)بودن

آثار و تبعات حقوقی خواستگاری و آسیب ها و ضررهایی که ممکن است به خانوم وارد شود:

خواستگاری صرفاً یک مراسم و یک عقد مانند خرید و فروش نیست که با قبول نکردن فروشنده هیچ اتفاق خاصی نیفتد.در مورد خواستگاری و ازدواج این موضوع در شهرها و روستاهای کوچک که مردم بیشتر همدیگر را می شناسند و با هم در ارتباط هستند بیشتر نمود پیدا می کند. ممکن است شخصی با خواستگاری کردن دروغین از یک دختر در دل او امید ایجاد کند و از این طریق به وی آسیبهای روانی بزند، ممکن است با خواستگاری با سوء نیت به اصطلاح اسم خود را روی دختر مردم بگذارد.
خوشبختانه، موارد فوق قابل پیگیری حقوقی هستند، با توجه به ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی،می توان تمام خسارت های مادی و معنوی ناشی از خواستگاری را مطالبه نمود.
ماده یک قانون مسئولیت مدنی اشعار می دارد:« هرکس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجاری یا به هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده است لطمه ای وارد نماید که موجب ضرر مادی و معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود میباشد.»
در این گونه موارد دادگاهها با احراز و اطمینان از ضرر وارد شده به شخص با ارجاع امر به کارشناس میزان خسارت را محاسبه و شخص خاطی را محکوم به پرداخت خسارت می کند.

ضمانت اجرای کیفری خواستگاری!

به طور کلی خواستگاری کردن از یک شخص جرم محسوب نمی شود اما فرضی را در نظر بگیرید که شخصی با تماس های متعدد و مراجعات مکرر موجب مزاحمت برای خانم و خانواده خانم شود، قانونگذار برای این مورد خاص و جلوگیری از این مشکل، راه حل اختصاصی در نظر نگرفته است اما با استفاده از عمومات قانون مجازات اسلامی می توان خلأ قانونی در خصوص به وجود آمدن این مشکل را حل نمود.
بر اساس ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی:« هر کس به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر مجازات های شرکت مخابرات به حبس از ۱ تا ۶ ماه محکوم خواهد شد.» و به موجب ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی:« هرکس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان شود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم خواهد شد.»
آیا خواستگاری برای مرد ایجاد تعهد می کند؟
با خواستگاری کردن و حتی قبول کردن درخواست مرد توسط خانم هیچ تعهدی برای مرد به وجود نمی‌آید، به طور کلی تا زمانی که صیغه عقد ازدواج بین زن و مرد جاری نشده هیچ الزامی برای هیچ‌کس طرفین برای ازدواج به وجود نخواهد آمد در این خصوص ، ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی اشعار می دارد:« وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای ازدواج مقرر گردیده است پرداخت شده باشد.»
بنابراین مادام که عقد ازدواج منعقد نشده است طرفین می‌توانند از ازدواج سر باز بزنند و هیچ کدام از طرفین حق اجبار دیگری را نخواهد داشت.